Ciąża, brzemienność – u
samic
ssaków łożyskowych
oraz
torbaczy
okres od
zapłodnienia
do
porodu
oraz całokształt zmian zachodzących w tym okresie w
organizmie
zapłodnionej samicy.
Przebieg ciąży
W prawidłowym przebiegu ciąży zapłodniona komórka jajowa
zagnieżdża się
w ścianie macicy, przechodzi okres zarodkowy, okres płodowy, a następnie jest wydalana poza organizm matki.
W ciąży ustaje
menstruacja
, a u większości gatunków
ciałko żółte ciążowe
powstrzymuje rozpoczęcie nowego cyklu płciowego. Macica wielokrotnie powiększa swoje rozmiary, powstaje
łożysko
, zachodzą zmiany w funkcjonowaniu gruczołów wydzielania wewnętrznego, narządów płciowych, powiększają się
sutki
. W końcowym etapie pojawia się
siara
, a w wyniku uwolnienia
oksytocyny
następuje
poród
.
Długość ciąży
Długość ciąży jest uzależniona od wielkości danego
gatunku
oraz stopnia rozwoju płodu w czasie
porodu
. Najkrócej trwa u
jamrajowatych
(12 dni) i drobnych
gryzoni
(20–30 dni). U
kobiet
ciąża trwa przeciętnie 280 dni. Najdłuższą ciążę (ok. 22 miesięcy) przechodzą samice
słoniowatych
. Odchylenia w długości ciąży u poszczególnych
osobników
danego gatunku sięgają kilku procent.
Przedwczesne zakończenie ciąży polegające na wydaleniu przez organizm matki obumarłego zarodka lub płodu określane jest jako
poronienie
, a jego celowe usunięcie to
aborcja
.
Ciąża pojedyncza i mnoga
Ciąża pojedyncza występuje wówczas, gdy w organizmie matki rozwija się jeden płód. Taka ciąża jest typowa dla
nietoperzy
,
płetwonogich
, większości
kopytnych
oraz
wyższych naczelnych
. Przy większej liczbie płodów ciąża nazywana jest mnogą lub
wielopłodową
.
Ciąża u różnych gatunków
Ciąża kobiet oraz ciąża samic ssaków innych niż człowiek zostały opisane w odrębnych artykułach.
Ze względu na podobny przebieg okresu zarodkowego i płodowego termin ciąża jest stosowany w odniesieniu do ryb żyworodnych (m.in.
piękniczkowate
, większość
chrzęstnoszkieletowych
). Natomiast w przypadku zwierząt
jajożyworodnych
(np.
dafnia
) wczesny rozwój potomstwa również zachodzi wewnątrz ciała matki lub w zagłębieniu między ciałem a
szkieletem zewnętrznym
(komorze lęgowej, kładce jajowej), jednak poza tym nie różni się od rozwoju jaj złożonych poza ciałem matki. Potomstwo wykorzystuje zasoby
żółtka
i nie dochodzi do karmienia płodu przez łożysko. Stan ten bywa nazywany ciążą jedynie wyjątkowo i ma to charakter nieformalny[1].
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia